ДОБИВАЊЕ СПИНАЛЕН ШОК КАЈ ЖАБА И ДОКАЖУВАЊЕ НА ПОСТОЕЊЕ НА РЕФЛЕКСЕН ЛАК КАЈ ЖАБАТА

ВОВЕД

Поделба на нервниот систем

Нервниот систем и ендокриниот систем се два основни контролни системи во организмот. Ендокриниот систем регулира бавни, главно метаболички функции во организмот чии реакции траат долго, а нервниот систем ги регулира функциите на сите органи, ги координира и го приспособува нивниот однос како целина кон надворешната средина. Тој брзо реагира на дразбите кои ги прима преку рецепторите од надворешната средина или од некој орган и истите ги рефлектира во форма на импулси кон одредени органи, т.е. ефектори.

Нервниот систем од морфолошки аспект се дели на:

• централен нервен систем (ЦНС)-(systema nervosum centrale) претставен од `рбетен мозок и черепен мозок, и
• периферен нервен систем (ПНС)-(systema nervosum perifericum) претставен од нерви кои го поврзуваат централниот нервен систем со сите делови на човековото тело.

Делот од нервниот систем кој реагира на дразби од надворешната средина се вика соматски (анимален) нервен систем и неговите функции се под контрола на волјата и на свеста, т.е. кората на големиот мозок. Делот од нервниот систем кој дејствува надвор од волјата и од свеста се вика вегетативен, висцерален или автономен нервен систем (АНС). Тој прима дразби од внатрешните органи и од крвните садови.

ГЛАВЕН ДЕЛ

Рефлекси

Рефлексот претставува основна дејност на ЦНС и е дефиниран како одговор на ефекторот на дразнење на рецепторот. Тој се одвива без учество на волјата и свеста. Нервниот пат преку кој се остварува рефлексот се нарекува рефлексен лак. Рефлексниот лак се состои од:

• рецептор – специјализирани формации за прием и трансформација на енергијата од дразбата во акциски потенцијал;
• аферентен нервен пат – го сочинуваат сензитивни нервни влакна преку кои импулсот се пренесува до ЦНС;
• рефлексен центар – врска (синапса) помеѓу доводниот и одводниот неврон;
• еферентен нервен пат – го сочинуваат моторни нервни влакна преку кои се пренесуваат импулси од ЦНС до ефекторниот орган;
• ефектор – извршен (работен) орган (мускул или жлезда).

Рефлексните лаци можат да бидат:

• прости (моносинаптички) – се состојат од аферентен и еферентен неврон помеѓу кои постои една синапса, и
• сложени (полисинаптички) – помеѓу аферентните и еферентните неврони постојат вметнати неврони во ЦНС.

Прост и сложен рефлексен лак

1. рецептор; 2. аферентен (сензитивен неврон); 3. синапса; 4. еферентен (моторен неврон); 5. ефектор; 6. интерневрон (вметнат неврон)

Рефлексите имаат постојан одговор на истата дразба која се аплицира на истите рецептори, т.е. имаат постојано рецепторно поле. Рецепторното поле не некој рефлекс e онаа област од телото чие надразнување го предизвикува секогаш истиот рефлексен одговор. Времето што минува од моментот на дразнење на рецепторите до моментот на рефлексниот одговор на ефекторниот орган  се нарекува рефлексно време. Рефлексен лак во кој се вклучени поголем број интерневрони се одликува со подолго рефлексно време.

Градба на 'рбетниот мозок

`Рбетниот мозок (medulla spinalis)  еволутивно претставува најстар дел од ЦНС. Сместен е во `рбетниот канал од првиот вратен прешлен (atlas) до вториот слабински прешлен и завршува со израсток налик на конче опкружено со крсни нерви формирајќи коњска опашка. Личи на цилиндрчна врвца со должина од 42 до 45 см низ чија средина се протега централен канал. Делот од `рбетниот мозок кој одговара на еден пар спинални (`рбетни) нерви се нарекува сегмент. Сегментот претставува функционална и морфолошка единица на `рбетниот мозок.

Со помош на две централни бразди мозокот е поделен на две симетрични половини. Кај `рбетниот мозок белата маса се наоѓа површински и ја градат три пара надолжни врвци (предни, бочни и задни). Низ нив поминуваат аферентни и еферентни нервни патишта. Патиштата од задната врвца се сензитивни, од предната се моторни, а од бочната се мешовити.

Пресек на `рбетен мозок

Сивата маса се наоѓа во централниот дел и на напречен пресек наликува на букбата Н. На неа се разликуваат централна спојница, преден и заден рог. Спојницата е особено изразена помеѓу осмиот вратен и вториот слабински сегмент и помеѓу вториот и четвртиот крстен сегмент. Овие изразени делови претставуваат бочни рогови во кои се сместени центри на автономниот нервен систем. Во предните рогови се сместени моторни центри, а во задните рогови се сместени сензитивни центри. Од клетките од предните рогови тргнуваат нервни влакна кои ги градат предните корени на спиналните нерви, а од клетките од задните рогови тргнуваат нервни влакна кои ги градат задните корени на спиналните нерви.  Секој заден и преден корен образува мешовит спинален нерв. На задниот корен е придодаден спинален ганглион.

Функции на `рбетниот мозок

`Рбетниот мозок има рефлексна и спроводна функција. Тој претставува рефлексен центар за многу соматски и висцерални рефлекси. Спроводната функција се остварува преку аферентни и еферентни патишта. Аферентните ги пренесуваат информациите од периферијата кон вишите делови на ЦНС, додека еферентните ги пренесуваат информациите од мозокот до ефекторните органи.

пателарен рефлекс

пупиларни рефлекси

До `рбетниот мозок, како рефлексен центар, стигнуваат информации од различни рецептори: од проприорецепторите, од рецепторите во кожата, од интерорецепторите на кардиоциркулаторниот, дигестивниот и мочно – половиот систем. Пристигнувајќи во `рбетниот мозок, преку дорзалните корени на `рбетните нерви, информациите се пренесуваат или директно до мотоневронот на истиот сегмент или се пренесуваат на други погорни сегменти на `рбетниот мозок. Потоа конвергираат кон мотоневроните или се насочуваат кон субкортикалните и кортикалните моторни центри. Таму, во моторната зона на кортексот информациите се обработуваат, а потоа се испраќаат до мотоневроните во `рбетниот мозок преку моторни патишта. Од нив еферентните импулсите одат до скелетните мускули – ефекторни органи на локомоцијата (со исклучок на мускулите на лицето) и до мускулите одговорни за дишните движења (меѓуребрени мускули и дијафрагма). Со оглед на тоа што од `рбетниот мозок излегуваат сите симпатички нервни влакна, како и дел од парасимпатичките, тој учествува и во регулацијата на активноста на функциите на бројни внатрешни органи (вазомоторика, метаболизам, потење, дигестија).

Секој спинален рефлекс има свое рецептивно поле и своја локализација во `рбетниот мозок (табела):

рефлекси	рецептивно поле	рефлексен центар
n. phrenicus	diafragma	C1 – C4
симпатичен нерв	m. dilatators pupilae ја шири зеницата (mydriasis)	C8 – Th1
plexus brachiaslis	мускули на горни екстремитети	C4 – C8
n.n. intercostales	мускули на граден кош	Th
абдоминални рефлекси горен, среден и долен	мускули на абдомен мускули на `рбетен столб	Th7 – Th 12
пателарен рефлекс	m. quadriceps femoris lig. patelae	L2 – L4
рефлекс на Ахиловата тетива	m. triceps surae	L5 – S2
n. pudendus	микција дефекација полова активност (ерекција и ејакулација)	S2 – S4

(C–вратен сегмент  Th- граднен сегмент  L–слабински сегмент S–крстен сегмент)

Експериментални модели за проучување на спинални рефлекси– спинално животно и децеребрирано животно

Сензитивната информација се интегрира на сите нивоа на нервниот систем и предизвикува соодветна моторна реакција, почнувајќи од `рбетниот мозок со релативно едноставни рефлекси, преку мозочното стебло, кадешто реакциите се посложени, па се до мозочната кора кадешто се контролираат најсложените реакции.

Функциите на `рбетниот мозок нормално се под јака контрола на сигнали од черепниот мозок. Затоа, за проучување на самите спинални рефлекси потребно е да се оддели `рбетниот мозок од вишите центри. Тоа се изведува на два различни вида модели: спинално животно и на децеребрирано животно.

Спиналното животно се подготвува со пресекување на `рбетниот мозок на било кое ниво над подрачјето во кое сакаме да ги проучуваме спиналните рефлекси. Веднаш после отстранување на сигналите од мозокот спиналните рефлекси се некое време јако пригушени, во зависност од филогенетскиот развој на животното. Но, за неколку минути, часови или денови (кај експерименталните животни), односно за неколку недели (кај човек), спиналните рефлекси стануваат постепено се појаки, со што може да се проучуваат независно од контролата на повисоките нивоа на нервниот систем. Во такви услови, спиналните рефлекси често стануваат и појако надразливи одколку нормално. Тоа зависи од степенот на автономноста, односно зависноста на моторните центри во `рбетниот мозок од вишите моторни центри локализирани во черепниот мозок (степен на цефализација). Автономноста е многу поголема кај нижите `рбетници.

Кај децеребрираното животно обично се пресекува мозочното стебло помеѓу горните и долните коликули. Со ова се одвојуваат центрите којшто се наоѓаат во големиот мозок, а се одстрануваат и инхибициските влијанија од базалните ганглии коишто нормално ја пригушуваат активноста на пониските делови на мозочното стебло и `рбетниот мозок. Поради отстранување на оваа инхибиција веднаш се зголемува активноста на многу спинални рефлекси, посебно на антигравитациските рефлекси на екстензорите кои помагаат животното да се спротивставува на земјината тежа. Овој модел е подобар од спиналниото животно затоа што многу спинални рефлекси можат да се предизвикаат и на „акутен препарат“ и можат да се проучуваат, но сепак, рефлексите од ниските делови на мозочното стебло можат при тоа да се испреплетат со функциите на `рбетниот мозок.

Пресекување на `рбетен мозок и спинален шок

Пресекувањето на комуникацијата помеѓу `рбетниот мозок и останатите мозоци доведува до губење на мотолитетот и перцепцијата, како и комплетна инхибиција на рефлексните функции доведува до појава на спинален шок. По извесно време рефлексните функции со центар во `рбетниот мозок се враќаат. Состојбата која трае од пресекувањето и одвојувањето на кранијалните мозоци од `рбетниот мозок до повторната појава на рефлексните функции е позната како спинален шок. Спиналниот шок е резултат на моментално намалување на способноста за надразливост на рефлексните центри во `рбетниот мозок, а резултат на прекинатата можност добиените импулси да патуваат кон средниот, односно големиот мозок. При нормални услови центрите кои се сместени во повисоките делови на ЦНС ја зголемуваат надразливоста на спиналните рефлексни центри во `рбетниот мозок. Всушност, нормалната активност на спиналните неврони во многу зависи од непрекинатото испраќање на тонички импулси од вишите центри, посебно импулси кои се пренесуваат преку ретикулоспиналните трактови, вестибулоспиналните трактови и кортикоспиналните трактови.

Неколку часови, до неколку денови или недели после настанувањето на спиналниот шок спиналните неврони повторно стануваат надразливи. Кога невроните ќе го изгубат својот извор на фацилитациски импулси тие го зголемуваат својот природен степен на надразливост и така го надокнадуваат изгубеното. Кај спиналната жаба спиналните рефлекси се воспоставуваат за 5 – 10 минути, а  кај куче за неколку недели. Кај човекот опоравувањето може да трае и неколку недели, а понекогаш и да не биде потполно. Од друга страна, опоравувањето понекогаш е прекумерно,  па повеќето или сите спинални функции стануваат хиперексцитабилни.

Кај спиналниот шок артерискиот крвен притисок веднаш се намалува што покажува дека  активноста на симпатикусот е намалено готово до згаснување, но за неколку денови притисокот се враќа во границите на нормалата.

Сите рефлекси на скелетните мускули кои се интегрираат во `рбетниот мозок потполно се блокирани во почетниот стадиум на шокот. Кај нижите животни тие рефлекси се нормализираат за неколку часови до неколку денови, додека кај човекот се нормализираат за две недели до неколку месеци. Понекогаш кај животните и човекот некои рефлекси стануваат хиперексцитабилни, посебно ако останал зачуван некој фацилитациски пат помеѓу мозокот и `рбетниот мозок, додека останатиот дел од `рбетниот мозок е пресечен. Прв рефлекс кој се опоравува е рефлексот на истегнување. После него, постепено се опоравуваат сите посложени рефлекси и тоа по следниот редослед: рефлекс на флексорите, антигравитациски рефлекси за став и поза на телото и рефлекс на одење.

Сакралните рефлекси за контрола на празнење на мочниот меур и колонот сосем згаснуваат кај луѓе во првите неколку недели после пресекување на `рбетниот мозок, но и тие на крај се опоравуваат.

Добивање на спинален шок кај жаба

Спинална жаба е жаба на која со пресекување и е извршено одделување на `рбетниот мозок од вишите делови на ЦНС.

Начин на работа: Со ножици се отсекува кранијалниот дел на жабата, малку подолу од линијата што ги соединува очните булбуси. Се пази да не се разори `рбетниот мозок. Веднаш по пресекувањето се вклучува штоперица. Жабата се закачува на држач за долната вилица и се остава да виси (слика 1- 4).

слика 1

слика 2

слика 3

слика 4

Веднаш по декапитацијата се дразни кожичката за пливање, со притисок, електрична или хемиска дразба. Жабата не реагира на ниту една дразба (слика 5). Рефлексните раеакции ќе се воспостават по неколку минути, поради појавата на спиналниот шок. Во моментот кога надразнетиот екстремитет ќе почне да реагира (слика 6) се исклучува штоперицата, а поминатото време се смета како време на траење на спиналниот шок.

слика 5

слика 6

Заклучок: Спиналниот шок кај жабата трае неколку минути по дисекција на `рбетниот мозок од вишите центри, во кој период не регистрира никаква активност на нервниот систем. По тој период се воспоставува автономијата и функцијата на `рбетниот мозок, со појава на тонус на мускулите и со појава на рефлексна активност.

Докажување на постоење на рефлексен лак кај жаба

Спиналната жаба, после поминувањето на спиналниот шок се користи за докажување постоење на рефлексен лак со центар во `рбетниот мозок. 

Рефлексно време

Начин на работа: Во истиот момент кога на спинална жаба и се потопува ногата во 0.5% раствор на сулфурна киселина , се пушта штоперицата и се мери за колку време ќе настане контракција на ногата на жабата со цел елиминирање на дразбата. Времето што ќе помине од почетокот на дејствување на дразбата до појавата на рефлексниот одговор е рефлексно време.

Рефлекс на бришење

Рефлекс на бришење, т.е. рефлекс на флексорите е основен тип рефлексна реакција кај спинално или децеребрирано животно кај кое речиси секој тип на сензорна стимулација на кожата предизвикува контракција на флексорните мускули на екстремитетот, со што екстремитетот се оддалечува од стимулот.

Начин на работа: На спинална жаба која виси на држач, на едната страна од грбот вдолж `рбетниот столб и се става парче филтер хартија натопено со 0.5% раствор на сулфурна киселина. Доколку дразбата е праговна (со доволен интензитет) жабата ќе одговори со флексија и абдукција на задниот екстремитет. Изгледа како жабата да сака да го избрише предизвикувачот на дразбата. Ако местотот се измие со вода и се повтори експериментот, но притоа со држење на истостраниот екстремитет, за да се оневозможи негова контракција, тогаш жабата се обидува да ја „избрише дразбата“ со другиот долен екстремитет, дури и со целото тело.

Испитување на ширење на рефлексот и на рефлекс на бришење кај декапитирана жаба

Заклучок: Рефлексот на бришење е резултат на автономната функција на `рбетниот мозок во кој сензорните импулси не влегуваат директно во мотоневроните на предните рогови, туку прво поминуваат низ интерневрони кои го разнесуваат сигналот до сите релевантни нивоа (кон подолните или погорните сегменти, или пак на спротивната страна на ниво на истиот сегмент) на `рбетниот мозок кои соодветно одговараат на дразбата, т.е. ќе ја бришат.

Ширење на рефлексот

Начин на работа: На спиналната жаба закачена на држач се нанесува дразба со различна концентрација на сулфурна киселина (0.1%, 0.2%, 0.3%, 0.4%, 0.5%) почнувајќи од најслабата до најсилната концентрација (слика 7 и 8). Потопувањето на ногата секогаш треба да е на иста височина, т.е. да се дразнат ист број рецептори. Ефектот на дразбата е повлекување на ногата, т.е. контракција на флексорите на ногата.

слика 7

слика 8

Заклучок: При дразнење со повисоки концентрации на сулфурна киселина, рефлексните одговори на жабата се побурни и се манифестираат со контрахирање на поголем број мускули, прво на едната нога, потоа и на другите екстремитети, а најпосле и на целото тело. Ова пренесување на движењата од една група на мускули на се поголем број мускули се нарекува ширење на рефлексот. Ширењето на рефлексот е резултат на морфолошката структура на `рбетниот мозок, односно на постоењето на посреднички интерневрони кои ги поврзуваат различните сегментина `рбетниот мозок, како на хоризонтално, така и на вертикално ниво.

Сите горенаведени експерименти покажуваат дека дразбата примена од рецепторите, преку аферентните нервни влакна (сензитивни) се носи до рефлексниот центар кој се наоѓа во `рбетниот мозок, а од таму преку еферентни нервни влакна (моторни) се враќа до ефекторот (мускулите на долните екстремитети). Ова покажува постоење на нормален рефлексен лак.

За постоење на рефлексен лак неопходно е да функционираат сите негови компоненти

За остварување на рефлексот неопходен е анатомски и функционален интегритет на секоја компонента на рефлексниот лак. Доколку било кој дел од рефлексниот лак се оштети или промени целиот рефлексен лак престанува да функционира, а дразбата нема да биде ефектуирана со што доаѓа до нарушување или потполни исчезнување на рефлексот.

а) Начин на работа: На спинална жаба на едната нога се отстранува кожата. Потоа тој дел од телото се потопува во сад со 0.5% раствор на сулфурна киселина (слика 9 и 10). Нема рефлексна реакција.

слика 9

слика 10

Заклучок: Дразнењето нема да предизвика рефлексен одговор поради непостоење на рецептори кои се наоѓаат во кожата.

слика 11

слика 12

б) Начин на работа: Се пресекува скијатичниот нерв (моторната компонента на рефлексниот лак) на страната на жабата кадешто не е отстранета кожата (слика 11 и 12).  Потоа задните нозете на спиналната жаба се потопуваат во сад со 0.5% раствор на сулфурна киселина. Нема рефлексна реакција.

Заклучок: Дразнењето нема да предизвика рефлексен одговор поради блокирање на моторната компонента на рефлексниот лак.

Рефлескен одговор нема да има и ако се разори рефлексниот центар во `рбетниот мозок.

ЗАКЛУЧОК

Познавањето на рефлексите е важно од клинички аспект, бидејќи тие даваат драгоцени податоци, неопходни за проценка на состојбата на нервниот систем и за локализирање на евентуалните повреди или оштетувања на неговиот централен или периферен дел.

ОСТЕОЛОГИЈА И МИОЛОГИЈА НА ГЛАВА

Вовед

Науката која се занимава со проучување на коскениот систем се нарекува остеологија. Сите коски заедно, кои се споени со помош на зглобови, го градат скелетниот систем. Коската (os), претставува најцврст орган во човечкиот организам. Со својата функција обезбедува стабилност и отпорност на притисоците (presio) и истегнувањата (tractio), кои доаѓаат како од внатрешни, така и од надворешни сили, на кои човечкиот организам е подлежен во текот на целиот свој живот.Формата и функцијата на коските зависи една од друга, бидејќи е условена од нејзината местоположба. Оттука и некои коски се поцврсти, а со тоа и поотпорни на негативните надворешни влијанија кои настојуваат да го променат нивниот интегритет, а други коски се помалку цврсти, а со тоа и помалку отпорни на негативните влијанија. Сите коски (освен подјазичните) меѓу себе се зглобуваат. На тој начин, формираат сегментарна целина, неопходна за живот и работа.

Во човечката глава (caput) е горниот дел од телото на човекот. Главата се граничи кон вратот со линија која оди по долниот раб на долната вилица, долниот раб на надворешниот ушен отвор и мастоидниот продолжеток и преку горната тилна линија(linea nuchae superior), доаѓа до надворешно тилно испакнување (protuberantiaoccipitalis externa).

На главата се разликуваат два дела: череп (cranium) и лице (facies). Лицето на преднодолниот дел од черепот, се граничи од него со линија која оди од коренот на носот, па преку горниот раб на орбитата и работ на јагодичната коска доаѓа до долниот раб на надворешниот ушен отвор.

На черепот се разликуваат черепен свод (calvaria) или долен дел или база( basis cranii). Базата е поделена на три черепни јами: предна, средна и задна и на неа се забележуваат бројни отвори и канали за премин на нервни и крвни садови. Коските што ја градат черепната база се потенки и почесто се кршат. Скелетот на черепот е составен од осум коски и тоа две парни и четири непарни.

Парни се :

1. темена
2. слепоочна

Непарни коски:

1. челната
2. ситестата
3. клинестата и
4. тилната коска

Коскената основа на главата е наречена череп. Тој е поделен на два дела:

• Коски на череп
• Коски на лице

Коски на череп

Челна коска  (os frontale) го зафаќа предниот дел на главата. Оваа коска е дел и од покривот за очите и носните празнини. Во оваа коска има празнини кои се поврзани со носните празнини. Овие синуси заедно со другите што се блуску до носот се наречени параназални мускули.

• Двете темени коски (os parietale) го составуваат најголемиот дел од врвот и страничниот дел на краниумот.
• Двете слепоочни коски (os temporale) составуваат дел од страната и основа на черепот. Во себе имаат по еден астроиден синус кој е место за ушниот канал, ушното тапанче и целото средно и внатрешно уво. Мастоидните продолженија како слепоочни испупчени делови, надолу ги заштитуваат надворешните делови на очите и се место на кое се поврзуваат мускулите.
• Ситеска коска (os ethmoidale) е многу лесно кршлива коска сместена меѓу очите. Таа учествува како среден вид на очните вдлабнатини, а мал дел се наоѓа во основата на черепот, а дел и на покривот на носната празнина. Таа има неколку воздушни простори што се дел од параназалните синуси. Оваа коска составува голем дел од носната преграда.
• Клинеста коска (os sphenoidale), се наоѓа во основата на черепот пред слепоочните коски. Кога се гледа одозгора, е слична на лилјак со раширени крилја.
• Тилна коска (os occipitale) претставува дел од задната страна и дел од основата на черепот. Во основата на тилната коска е сместен голем отвор (foramen magnum) преку кој се поврзуваат черепниот и ’рбетниот мозок.

Коски на лице

Долната вилица (mandibula) е единствена подвижна коска на черепот.

• Засебните горни вилици на средината се споени и ја создаваат горната вилица (maxilla). Секоја горна вилица има голем воздушен простор, нарече максиларен синус, кој е сврзан со носната празнина.
• Двете јаболчни коски (os zygomaticum) се наоѓаат на двете страни на лицето.
• Оваа коска го создава испупчувањето на образите.
• Парните носни коски(os nasale) се издолжени и се сместени една до друга, при што ја создаваат носната преграда.
• Двете солзни коски (os lacrimale) се големи колку ноктот на прстите. Сместени се до аголот на очите и го создаваат средниот ѕид на очната празнина.
• Ралото (vomer) е коска што личи на лемеш на плуг, а го составува најмалиот дел на носната празнина.
• Парните непчеви коски (os palatinum) се поставени хоризонтално и странично на носната празнина. Дел на ситестата коска се и споените горни и средни школки.

Мускули на  глава

Мускулниот систем е органски систем кој ги сочинува сите мускули во телото. Тој го претставува активниот дел од системот за движење, покрај скелетот, кој е пасивен дел од овој систем.

Мускулниот систем е збир од мускули преку кој се остваруваат сите движења на телото или на неговите делови. Морфолошки и физиолошки се разликуваат три вида на мускули: напречно-пругасти, мазни и срцевиот мускул како посебен.

Мусклулите на главата ги сочинуваат две големи мускулни групи:

• Површински или поткожни мускули
•  Длабоки или џвакални мускули

Површинските мускули се тенки ремни и лежат во поткожното ткиво на лицето и черепот. Со исклучок на мускулите на образот тие немаат фасцијална обвивка и различно се резвиени кај поединците. Овие мускули се придаваат  на коските, `рскавицата и на длабоката страна на лицето и черепот. Сите се инервираат по гранки на фацијалниот нерв, па при негова повреда доаѓа до парализа на повеќе мускули. Овие мускули учествуваат во отварање и затварање на природните отвори околу кои се локализирани, кои дејствуваат во џваќање, голтање и говор, а покрај тоа даваат и карактеристечен израз на лицето па поради тоа тие уште се нарекуваат и мимички мускули.

Длабоки или џвакални мускули на главата првенствено се вклучени во процесот на џваќање на храната и претставуваат анатомска , физиолошка и ембрионска целина. Тие се прикачуваат на черепот и долната вилица и се инервирани од страна на страничната гранка на мандибуларниот нерв. Овие мускули учествуваат во јадење, зборување, подигање и спуштање на мандибулата ...

Заклучок

Коските на черепот се можеби најпрепознатливи од сите коски. Тие ја дефинираат и одржуваат формата на човечката глава. Черепните коски создаваат мазна и заоблена површина, а имаат за цел да го заштитат мозокот кој е сместен во черепната празнина. Коските на лицето се препознатливи по нивната очигледна поставеност кај очите, носот и устата. Коските на лицето се поставени како рамка на подршка на лицевата структура. Доколку дојде до деформитет на коските на лицето ќе дојде и до деформирање на лицевата структура кај човекот. Покрај очигледната функција за давање на потпора и форма на човековото тело, исто така коските се одговорни и за складирање на мастите во медуларната шуплина, како и за складирање на минералите за здраво функционирање на телото и и производството на црвени крвни клетки во коскената срцевина.